ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΤΟΡΠΙΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΡΕΓΑΤΑΣ "Fetih-i-Bulend"

Ο υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης, με μια παράτολμη και κινδυνώδη ενέργεια το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου του 1912 στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, διέρρηξε το πολεμικό… φετίχ των Τούρκων, ήτοι το πολεμικό σκάφος “Φετχί Μπουλέντ”, το οποίο οι Έλληνες αποκαλούσαν “Φετίχ Μπουλέντ”.

Ο Υδραίος Νικόλαος Βότσης με το ανδραγάθημα που πραγματοποίησε έδωσε στους Έλληνες να καταλάβουν πως πλέον όλες οι στράτες, θαλάσσιες και στεριανές, ήταν ανοιχτές για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
Στους Οθωμανούς, αντίθετα,το ανδραγάθημα του Βότση και του πληρώματος του τορπιλοβόλου“11” υπενθύμισε πως ήλθε η ώρα για την παράδοση της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες.
Λέγεται πως μετά την παράδοση της πόλης στους Έλληνες οι Βούλγαροι ζήτησαν από τον τούρκο αρχιστράτηγο Χασάν Ταχσίν να υπογράψει και μαζί τους πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης.
Αυτός όμως απάντησε:
“Από τους Ρωμιούς την πήραμε και σ’ αυτούς θα την παραδώσουμε”!
Ο Νικόλαος Βότσης δεν λογάριασε τη ζωή του, κι ας ήταν 35 χρονών. Ζήτησε ο ίδιος να κάνει μια δυναμική ενέργεια ώστε να δώσει ένα ηθικό πλεονέκτημα στους ταπεινωμένους από την ήττα του 1897 Έλληνες. Και τα κατάφερε ιδιαίτερα εκρηκτικά και εκκωφαντικά, ενώ, όπως γράφουν οι εφημερίδες της εποχής, οι εκρήξεις από τον τορπιλισμό φώτισαν ολόκληρη την πόλη.

Αίτηση για παράτολμη ενέργεια

Ο Βότσης, όμως, ο οποίος θεωρούσε ανιαρό το καθήκον που του ανατέθηκε, ζήτησε από τον… θείο του και αρχηγό του στόλου, ναύαρχο Κουντουριώτη, να του επιτρέψει να πραγματοποιήσει κάποια παράτολμη ενέργεια στα Δαρδανέλια, στη Σμύρνη ή στη Θεσσαλονίκη. Υποστήριξε μάλιστα ότι το ενδεχόμενο απώλειας ενός παλιού τορπιλοβόλου θα ήταν ασήμαντο μπροστά σε μια εντυπωσιακή επιτυχία εντός εχθρικού λιμανιού, το οποίο θα εξύψωνε το ηθικό των Ελλήνων.
Φαίνεται πως την αξία της ίδιας του της ζωής δεν την λογάριαζε!
Η απάντηση που έλαβε ο κυβερνήτης του “Τ-11” στο αίτημά του ήταν να ξεκαθαρίσει τα νερά του Θερμαϊκού από κάθε πλοίο και κατόπιν να περιμένουν τον κατάπλου του οπλιταγωγού “Σφακτηρία”, για να υποστηρίξουν την αποβίβαση πολεμοφοδίων και στρατού στο Ελευθεροχώρι της Κατερίνης.
Έτσι ο υδραίος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού άρχισε να περιπολεί εντός του Θερμαϊκού. Αυτή ήταν και η απαρχή της ιδιαίτερα παράτολμης ενέργειας που είχε κατά νου να πράξει ο Βότσης και αφορούσε την απόπειρα του τορπιλισμού της τουρκικής θωρηκτής κορβέτας “Φετχί Μπουλέντ” (σπουδαίο, λαμπρό επίτευγμα ή καλή τύχη, σημαίνει το όνομά του), που βρισκόταν στο λιμάνι της τουρκοκρατούμενης τότε Θεσσαλονίκης.

“Εκτελέσατε επίθεσιν…”

Όταν πλέον ο Βότσης με το πλήρωμά του ήταν έτοιμοι, έστειλε στο υπουργείο Ναυτικών κρυπτογραφικό τηλεγράφημα στο οποίο έγραφε:
“Παρακαλώ Υπουργείον όπως μοι εγκρίνη, εάν τυχόν παρουσιασθή ευνοϊκή περίστασις, κατά τας διαταχθείσας περιπολίας, είσπλουν εις λιμένα Θεσσαλονίκης, όπου θωρηκτόν ‘Φετχί Μπουλέντ’”.
Το υπουργείο Ναυτικών έστειλε στον Νικόλαο Βότση την εξής απάντηση:
“Εκτελέσατε επίθεσιν κατά του εν Θεσσαλονίκη ορμούντος τουρκικού πλοίου, συμφώνως με πρωινήν τηλεγραφικήν συνεννόησιν μετά Αρχηγού Γενικού Επιτελείου”.
Έτσι αποφασίστηκε η επιχείρηση να πραγματοποιηθεί το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου. Το “Τ-11”, ενώ έπλεε στο Λιτόχωρο, συνάντησε δύο μικρά καΐκια και ο Βότσης πήρε μαζί του για πλοηγούς τους δύο καραβοκύρηδες, Νικόλα Βλαχόπουλο και Μιχάλη Κουφό. Έμπειροι ψαράδες αυτοί, γνώριζαν πάρα πολύ καλά πώς είχε η κατάσταση και πίστευαν πως κάτω από αυτές τις συνθήκες αυτό που είχε κατά ο νου ο Βότσης ήταν πραγματικά αδύνατο να εκτελεστεί. Παρ’ όλα αυτά ο Νικόλαος Βότσης δεν τους άκουσε ούτε συγκινήθηκε όταν του είπαν πως ήταν οικογενειάρχες με παιδιά. Πλέον ο υδραίος κυβερνήτης φοβόταν πως, αν τους ελευθέρωνε, κινδύνευε να προδοθεί το σχέδιο και η αποστολή του, που ουσιαστικά είχε αρχίσει να πραγματοποιείται. Μόνο όταν συνάντησε το πολεμικό “Σφακτηρία” έστειλε ένα έγγραφο, με το οποίο ζητούσε από την κυβέρνηση να ενδιαφερθεί για τις οικογένειες των ψαράδων σε περίπτωση που θα τους τύχαινε κάτι κακό κατά την εξέλιξη της επιχείρησης. Ο διοικητής του “Τ-11”, όταν απομακρύνθηκε από τη “Σφακτηρία”, διά βραχιόνων έδωσε το εξής σήμα:
“Το τορπιλοβόλον 11, πριν επιχειρήση να γράψη μίαν σελίδαν εις την ιστορίαν, σας αποχαιρετά”.

»Προσπάθεια για είσοδο στον κόλπο της Θεσσαλονίκης »

Στις 9.20 το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου το “Τ- 11”, έχοντας τα φώτα του σβηστά, με καιρό συννεφιασμένο και πολύ δυνατό γραίγο, έβαλε πλώρη για το Καραμπουρνού. Ο Βότσης είχε να αντιμετωπίσει τις νάρκες αλλά και τις αβαθείς εκβολές του Αξιού, γι’ αυτό είχε διατάξει να πλέουν ήρεμα και κάθε τόσο να βολίζουν τον γιαλό, για να μην πέσουν σε καμιά ξέρα.
Ο κυβερνήτης του σκάφους είχε διατάξει το βόλισμα να κάνει ο ακούσιος πλοηγός Βλαχόπουλος.

Έτσι, αφού παρέκαμψαν νάρκες και ξέρες -άλλωστε το σκάφος είχε μικρό βύθισμα, μόλις δύο μέτρα- έμειναν να αντιμετωπίσουν τα κανόνια του Καραμπουρνού, του Μεγάλου Εμβόλου, και τον τεράστιο ηλεκτρικό προβολέα που βρισκόταν εκεί και σάρωνε τον κόλπο Θεσσαλονίκης. Παρ’ όλα αυτά, εκείνη τη βραδιά η καλή τύχη ήταν με το μέρος του “Τ-11” και έτσι πέρασαν και από το Καραμπουρνού χωρίς να γίνουν αντιληπτοί.
Πλέον μπροστά τους έβλεπαν φωταγωγημένη τη Θεσσαλονίκη.
Όμως υπήρχε κάτι ακόμη που έπρεπε να υπολογίσει ο Νικόλαος Βότσης πριν δώσει διαταγή για τον τορπιλισμό του τουρκικού θωρηκτού. Στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης εκτός από το “Φετχί Μπουλέντ” υπήρχαν αγκυροβολημένα δύο ξένα πολεμικά πλοία, ένα αγγλικό και ένα ρωσικό. Έτσι η όλη επιχείρηση θα έπρεπε να γίνει από τα ανατολικά, για να μην υπάρξει καμία πιθανότητα να πληγεί κάποιο από τα ξένα σκάφη. Διαφορετικά οι τορπίλες του “Τ-11” θα προκαλούσαν διεθνή διπλωματική… ναυμαχία.
Πλησιάζοντας ο Νικόλαος Βότσης, που βρισκόταν στον πυργίσκο του “Τ-11”, διέκρινε με τις διόπτρες του τον επιβλητικό όγκο του “Φετχί Μπουλέντ” στην αριστερή άκρη του κυματοθραύστη του λιμανιού.

Η επίθεση κατά του “Φετχί Μπουλέντ”

Το πλήρωμα του ελληνικού σκάφους είχε ετοιμάσει τις τορπιλοσωλήνες από το Καραμπουρνάκι. Ο Νικόλαος Βότσης πλησίασε το “Φετχί Μπουλέντ” στα 150 μέτρα και τότε έδωσε στον τορπιλητή τη διαταγή “έλξον!” Ο τορπιλητής έριξε και τις δύο τορπίλες, ενώ ο κυβερνήτης του “Τ-11” διέταξε “ανάποδα ολοταχώς” και συγχρόνως διέταξε τον ύπαρχο Χατζίσκο να ρίξει και την τορπίλη του καταστρώματος. Το τουρκικό σκάφος έπληξαν δύο τορπίλες, ακούστηκε ένας βαθύς κρότος και το “Φετχί Μπουλέντ” άρχισε να βυθίζεται γέρνοντας προς τα δεξιά.Η τρίτη τορπίλη χτύπησε την παραλία και εξερράγη.

Το “Τ-11” είχε ήδη αρχίσει διαδικασία απεμπλοκής για την έξοδό του από το λιμάνι της πόλης. Αλλά ο γενναίος Υδραίος είχε υποσχεθεί και κάτι ακόμη. Παρά την προσπάθεια των Τούρκων να τον εντοπίσουν με τους προβολείς από το Καραμπουρνού, ο Νικόλαος Βότσης, περνώντας ολοταχώς κάτω από τα φοβερά κανόνια που ήταν εγκαταστημένα εκεί, διέταξε να ρίξουν προς το μέρος εκείνο μια χαιρετιστήρια κανονιά, σαν νικητήρια ιαχή, για να γιορτάσει την ολοκλήρωση του εγχειρήματός του.

  Στην απελευθερωμένη ήδη Κατερίνη ο Βότσης ανήγγειλε ως εξής το κατόρθωμά του: “11.35, χθες Πέμπτην, ετορπιλίσαμεν επιτυχώς εις λιμένα Θεσσαλονίκης τουρκικόν θωρηκτόν ‘Φετχί Μπουλέντ’. Πλοίον βυθιζόμενον έκλινε δεξιά. Πλήρωμα και πλοίον ημών αβλαβή”. Από τον τότε υπουργό Ναυτικών Ν. Στράτο έλαβε συγχαρητήριο ραδιοτηλεγράφημα που ανέφερε τα εξής:
“Συγχαίρω εγκαρδίως διά ναυτικόν κατόρθωμα.
Προς τιμήν σας διατάσσω όπως έκθεσις υμών ανακοινωθή δι’ ημερησίας διαταγής προς άπαντα τα πλοία του στόλου Αιγαίου και Αμβρακικού. Ετιμήσατε την πατρίδα και ένδοξον ναυτικόν της. Θα προτείνω ηθικήν αμοιβήν υμών και υπάρχου, εν καιρώ δε ολοκλήρου του πληρώματος. Γνωστοποιήσατέ μας ονόματα πλοηγών, προς παροχήν ηθικής και υλικής αμοιβής προς αυτούς.
Τα συγχαρητήριά μου ανακοινώσατε εις το υφ’ υμάς πλήρωμα δι’ ημερησίας διαταγής.
Υπουργός Ναυτικών Ν. Στράτος”.
Ο θείος του Νικολάου Βότση, ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, βρισκόταν στο λιμάνι του Μούδρου, στην απελευθερωμένη πλέον Λήμνο, όταν έλαβε το ραδιοτηλεγράφημα.

Αντίδραση Οθωμανών 

Το πώς αντέδρασαν οι οθωμανοί αξιωματούχοι στο άκουσμα των εκρήξεων αλλά και της είδησης της βύθισης του “Φετχί Μπουλέντ” το πληροφορούμαστε από τον Κενάν Μεσαρέ, γιο και υπασπιστή του αρχιστράτηγου Χασάν Ταχσίν, διοικητή του 8ου σώματος του οθωμανικού στρατού: “Εκεί που συζητούσαμεν ήσυχα ήσυχα, παρουσία και του Φρουράρχου, η συνομιλία μας διεκόπη από έναν εκκωφαντικό και τρομακτικό κρότο,που εδόνησε όλη την πόλη. Το Διοικητήριο ετράνταξε… ήταν δε τέτοια η κατάπληξή μας και το ξάφνιασμα, που εμείναμε με το στόμα ανοικτό και την πνοή κρατημένη. Καμιά πυριτιδαποθήκη θα ανετινάχθη, σκέφθηκα προς στιγμήν, αλλά αντήχησε το κουδούνισμα του τηλεφώνου και έστριψα τα μάτια μου προς το γραφείο του βαλή. Εκείνος άρπαξε το ακουστικό και συγκρατήσας μία κραυγή, με μάτια κλειστά και κάτωχρος, ψιθύρισε: Ετορπιλίσθη το Φετχί Μπουλέντ… και λέγων αυτά έμεινε ακίνητος, κοιτάζοντας τώρα σχεδόν σαν τρελός το ακουστικό που κρατούσε ακόμη στα χέρια του…”
Οι απώλειες του “Φετχί Μπουλέντ” ήταν 13 ναύτες και ο ιμάμης του σκάφους. Το πλήγμα στο ηθικό του τουρκικού στρατού ήταν καίριο. Αντιθέτως αποτέλεσε μοναδική ευκαιρία για την εξύψωση του ηθικού των Ελλήνων, στρατιωτών και λαού.
Μάλιστα, όπως αναφέρει ο Ιωάννης Δώδος, το κατάρτι του “Φετχί Μπουλέντ” τοποθετήθηκε στον Λευκό Πύργο ως ιστός της ελληνικής σημαίας και παραμένει μέχρι σήμερα.

Το 1917 ο Νικόλαος Βότσης έλαβε μέρος στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη, το 1920 υπηρετούσε ως κυβερνήτης στο θωρηκτό “Κιλκίς”, ενώ το 1921 διορίστηκε ύπατος αρμοστής Κωνσταντινουπόλεως. Το 1922 συμμετείχε στη μεταφορά και σωτηρία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας με το θωρηκτό “Λήμνος”. Αντίθετος στην Επανάσταση του 1922, παραιτήθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό με τον βαθμό του υποναύαρχου.

πηγές:
εφημερίδα Μακεδονία
περιοδικό Ναυτικά Χρονικά
περιοδικό Σελίδες Δόξας
εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος